De rijke watermolengeschiedenis

Unieke geschiedenis van het Renkums beekdal hersteld

RENKUM Sinds afgelopen weekend is op het landgoed Quadenoord de gerestaureerde historische watermolen voor het publiek toegankelijk. Twee jaar is er, met steun van velen, hard gewerkt aan de laatste molen uit de rijke watermolengeschiedenis van het Renkums Beekdal.
 

Gert Budding

Watermolen Quadenoord is de enige watermolen uit de rijke molengeschiedenis van de gehele zuidelijke Veluwe, die nu nog herkenbaar in het beekdallandschap aanwezig is. Het unieke culturele erfgoed is hersteld. “Met de gerestaureerde watermolen kan de verdwenen geschiedenis van de rijke Renkumse papierindustrie compleet, zichtbaar en beleefbaar voor jong en oud gemaakt worden. Kinderen kunnen hier in de nabije toekomst gaan leren over het belang van water voor de natuur en mens. Zo kan een droom uitkomen voor vele Renkumers”, vertelt rentmeester John Smits. 

In de tweede helft van de achttiende eeuw draaiden in het Renkums Beekdal maar liefst negen molens op waterkracht. “Het beekdal was van groot industrieel belang voor de ambachtelijke papierindustrie. Langzaamaan verdween deze industrie uit het beekdal. Op dat moment werd de molen omgebouwd tot korenmolen, dat draaide op twee maalkoppels. In 1912 werd er een machinekamer aangebouwd voor aandrijving door een petroleum gestookte machine, want er stroomde in die tijd vaak onvoldoende water door de spreng”, verduidelijkt Smits. Watermolen Quadenoord stopte in 1921 als laatste van de watermolens in het beekdal. De molen raakte langzaam in verval, zeker nadat de naastgelegen boerderij onbewoond raakte en werd afgebroken.

De gemeente heeft de watermolen in 1991 op haar monumentenlijst geplaatst, maar toen was het gebouw al ernstig in verval geraakt en was het draaiwerk binnen en buiten geheel weg. “Vanaf die tijd hebben meerdere partijen, waaronder eigenaar, de familie Koker, geprobeerd om de molen te redden. Het dak was inmiddels ook al ingestort.” Het heeft tot 2019 geduurd voordat het John Smits, rentmeester van Quadenoord en projectleider, lukte om de handen op elkaar te krijgen en fondsen te werven voor het herstel.

Bij de restauratie is nagenoeg al het hout uit eigen bos van het landgoed gebruikt. Inlandse eiken van tussen de 80 en 120 jaar oud zijn geveld, maar ook naaldbomen en acacia’s. “Elke houtsoort en maat was weer nodig voor een ander onderdeel van de molen, net zoals het ‘vroeger’ ging. Lokale aannemers hebben het hout geveld, uit het bos gehaald en uiteindelijk in de molen verwerkt”, geeft John Smits trots aan. De vrijwilligersgroep van het landgoed heeft het hout rustig laten drogen. De bedrijven Methorst, Wassingmaat en Munsterman hebben op ambachtelijke wijze - met houtverbindingen - de gebinten en de dakspanten gemaakt en in vervolg daarop hebben Coppes Molenmakers het gaande en draaiwerk gemaakt en geplaatst. De maalstenen zijn gemaakt door molensteenmaker Hans Titulaer uit Malden. “Het resultaat is prachtig. Leerlingen van de Renkumse houtopleiding ReVaBo en het Gelders Restauratie Centrum zijn betrokken geweest bij onderdelen van de restauratie (deuren, trappen en ladder).”